زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

رابطه زمانی





رابطه زمانی، از اصطلاحات علم منطق بوده و به لفظ دالّ بر نسبت حکمیه و زمان تحقق آن نسبت گفته می‌شود.


۱ - توضیح اجمالی



رابطه زمانی، از اصطلاحات علم منطق بوده و به لفظ دالّ بر نسبت حکمیه و زمان تحقق آن نسبت گفته می‌شود.

۱.۱ - اقسام رابطه


رابطه بر دو قسم است:
رابطه زمانی و رابطه غیر زمانی.
مراد از رابطه زمانی، لفظی است که بر اسناد محمول به موضوع در زمان معیّن دلالت می‌کند؛ یعنی علاوه بر نسبت حکمیه بر زمان تحقق آن نسبت نیز دلالت می‌کند؛
مثل آنکه می‌گویند: نادر دلیر بود و یا: فلان کودک مردی پرکار خواهد بود. الفاظ «بود» و «خواهد بود» علاوه بر حکم، بر زمان وقوع نسبت حکمیه نیز دلالت می‌کنند. افعال ناقصه در زبان عربی نقش روابط زمانی را ایفا می‌کنند.
تعابیر دیگر از رابطه زمانی عبارت‌اند از: افعال ربطی، افعال ناقصه، کلمات زمانیه، کلمه ناقصه، کلمه وجودی، لفظ وجودی، و ادات رابطه زمانی.
رابطه زمانی به کلمات وجودیه حملیه و کلمات وجودیه شرطیه تقسیم می‌شود. توضیح هر یک به طور مستقل آمده است.
[۲] ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه، ص۴۸.
[۳] همنیاربن مرزبان، التحصیل، ص۴۵.
[۴] تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
[۵] ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۷۶.
[۶] ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۳۷.
[۸] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۷.
[۹] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۷.
[۱۰] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، جزء۲، ص۵۵.
[۱۱] مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۴.
[۱۴] خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۲.


۲ - پانویس


 
۱. مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۵۱.    
۲. ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه، ص۴۸.
۳. همنیاربن مرزبان، التحصیل، ص۴۵.
۴. تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
۵. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۷۶.
۶. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۳۷.
۷. مظفر، محمد رضا، المنطق، ص۶۴.    
۸. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۷.
۹. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۷.
۱۰. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، جزء۲، ص۵۵.
۱۱. مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۴.
۱۲. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۱۰۹-۱۱۱.    
۱۳. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۹.    
۱۴. خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۲.


۳ - منبع



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه زمانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.